Herman en de orkestklokken

In de serie 'Musici over hun instrument': Herman Rieken over de 10 orkestklokken, gemaakt door Koninklijke Eijsbouts, Asten - als slagwerkgroep verkregen in 2012 en 2014.

De nieuwe klokkenset van de fimra Eijsbouts voor de slagwerkers, die gemaakt konden worden met steun van de Stichting Donateurs van het Koninklijk Concertegebouworkest. foto: Renske Vrolijk/Royal Concertgebouw Orchestra
De nieuwe klokkenset van de fimra Eijsbouts voor de slagwerkers, die gemaakt konden worden met steun van de Stichting Donateurs van het Koninklijk Concertegebouworkest. foto: Renske Vrolijk/Royal Concertgebouw Orchestra

De klokken zijn bijzonder voor mij…
Vroeger ging ik vaak op vakantie naar Zwitserland. Wandelen in de bergen. Ik herinner me het geluid van de koebellen, maar ook dat van de kerkklokken; dat kwam altijd wel ergens vandaan. Mahler heeft dit in veel van zijn symfonieën verwerkt. Wat is er dan mooier om zo’n cadeau te krijgen van de Zwitserse vrienden?

Ik ben trots op de instrumenten…
Het Concertgebouworkest is koploper in het gebruik van kerkklokken in het symfonisch repertoire. En ik vind het een bijzondere gedachte dat deze klokken ons allemaal gaan overleven.

Het bespelen…
Als je de klokken bespeelt, waan je je in een kerktoren. Het geluid is heel intens en als het volume stijgt moeten we echt oordoppen in. De klepels zijn behoorlijk zwaar. Bij iedere klok hoort een aparte klepel, afhankelijk van het gewicht en de grootte van de klok. Speel je een klok met een te lichte klepel, dan hoor je te veel boventonen in plaats van de grondtoon.

Als we er niet op spelen…
De klokken nemen veel plek in, daarom zijn ze opgeslagen bij Gruijter & Co. Daar logeren ze samen met de andere grote instrumenten zoals de Mahlerpauk, de Hammer (voor Mahlers Symfonie nr. 6), de windmachine en de in drie octaven gestemde koebellen.

Oefenen op de kerkklokken…
We kunnen ons met de grote slagwerkinstrumenten thuis niet voorbereiden op de concerten. Gelukkig hebben we een geluidsdichte studio in de kelder van het Concertgebouw – en wonen alle slagwerkers in Amsterdam, waar dan een week van tevoren de klokken worden geplaatst zodat we kunnen oefenen.

Tijdens het concert…
De klokken zijn zo groot dat we echt een goede slagwerk-opstelling moeten verzinnen, anders moeten we veel te veel lopen tijdens het concert. En vaak worden de klokken op de gang bespeeld, zoals in de Symphonie fantastique van Berlioz, dan moet je door de afstand behoorlijk anticiperen op het orkest!

over Herman Rieken